Transactionele analyse (TA) is een algemeen erkende en bovendien een van de meest toegankelijke theorieën van de moderne psychologie. Simpel gezegd, TA is ontworpen om persoonlijke groei en verandering te bevorderen. TA is met succes toegepast in o.a. therapie, organisatorische training en consultancy, ouderschap, onderwijs en coaching. Veel mensen vinden transactionele analyse aantrekkelijk omdat het een gelijkwaardige relatie tussen cliënt en therapeut bevordert, waarin de cliënt wordt aangemoedigd om zich te concentreren op hun inzet voor verandering. Berne (de grondlegger van de TA) geloofde dat we allemaal het vermogen hebben om te beslissen wat we willen voor ons leven, en TA kan ons helpen onze waarde en waarde te erkennen en deze doelen te bereiken.

Kernbegrippen van transactionele analyse

Hieronder volgt een verkenning van enkele van de belangrijkste concepten van TA-therapie.

Ego-toestanden

Ego-toestanden verwijzen naar de drie belangrijkste delen van de persoonlijkheid van een individu, en ze weerspiegelen elk een heel systeem van denken, voelen en gedrag. Deze egotoestanden zijn:

• Ouder: geworteld in het verleden; een reeks gedachten, gevoelens en gedragingen die we van onze ouders en andere belangrijke mensen hebben geleerd. Dit deel van onze persoonlijkheid kan ondersteunend of kritisch zijn.
• Volwassene: geworteld in het heden; heeft betrekking op directe reacties in het ‘hier en nu’ die niet worden beïnvloed door ons verleden. Dit is meestal het meest rationele deel van onze persoonlijkheid.
• Kind: geworteld in het verleden; een reeks gedachten, gevoelens en gedragingen die we uit onze kindertijd hebben geleerd. Deze kunnen vrij en natuurlijk zijn of sterk aangepast aan ouderlijke invloeden.

Onze egotoestanden bepalen hoe we ons als individuen uiten, met elkaar omgaan en relaties aangaan. De eenvoud van de terminologie die in TA-therapie wordt gebruikt, maakt het model zeer toegankelijk.

Levensposities

Thomas A Harris (I’m Ok, You’re Ok, 1967) nam de basis van TA en bekeek het vanuit het perspectief van hoe onze levenspositie de reacties van anderen beïnvloeden. Hij concludeerde dat TA vier levensposities construeert met betrekking tot zichzelf en anderen, rondom het concept van ‘Oké’. Dit heeft ook te maken met de wijze van hechting.

Scripts

TA-therapeuten erkennen dat we allemaal het potentieel hebben om het leven te leiden dat we willen, in plaats van het leven waarvoor we geprogrammeerd zijn. Soms wordt dit potentieel echter belemmerd door zich herhalende patronen of ‘onbewuste scripts’ die voortkomen uit beslissingen en leringen uit de kindertijd. Deze onbewuste scripts bestaan ​​vaak als zich herhalende patronen van gedrag, gedachten en gevoelens – kenmerken die suggereren dat de egotoestand van het kind aanmatigend is en andere delen van iemands persoonlijkheid aantast.

Transacties

Wanneer individuen communiceren, interageren hun ego-toestanden om transacties te creëren. Als de egostaten op een gezonde manier op elkaar inwerken en zich vermengen, zijn transacties over het algemeen gezonder. Maar soms kunnen egotoestanden elkaar besmetten om een ​​vertekend beeld van de wereld te creëren. Transacties kunnen worden geclassificeerd als ongecompliceerd, gekruist of bijbedoeld, en het begrijpen hiervan is de sleutel tot het oplossen van conflicten.

Strokes

Strokes verwijzen naar complimenten, acceptatie en erkenning, die van invloed zijn op hoe mensen hun leven leiden. TA-therapie erkent dat we enorm gemotiveerd worden door de bekrachtiging die we als kind krijgen, en als deze niet helpend was, zullen we waarschijnlijk disfunctionele levenspatronen aannemen naarmate we ouder worden. Een TA therapeut zal een strookprofiel samen met jou maken en kijken waar de schoen wringt.

Tijd in relatie tot strooks: intimiteit

Eric Berne maakt onderscheid in zes vormen waarop wij contact aangaan met anderen. Hij noemt deze vormen ‘niveaus van tijdstructurering’. Naarmate je vordert in de niveaus stijgt ook de mate van erkenning en dus ook mate van risico die je loopt om gekwetst te worden. Dat is de voortdurende tegenstrijdigheid die we ervaren bij het al of niet aangaan van ongemak, het al of niet écht verbinden met een ander, het al of niet willen delen van je ware emoties.

Herbeslissing

Dit is het vermogen van het individu om ‘opnieuw te beslissen’ en wijzigingen aan te brengen in bepaalde beslissingen die als kind zijn genomen – beslissingen die voortkomen uit onbewuste scripts. Herbeslissing weerspiegelt de aanname van TA dat individuen het potentieel hebben om hun leven te leiden zoals zij dat willen. Deze kracht komt vrij nadat een herbeslissing is genomen terwijl een cliënt zich in zijn kind-ego-toestand bevindt.  

Uiteindelijk zullen therapeuten cliënten aanmoedigen om hun huidige overtuigingen en de manier waarop hij of zij hun levensscript gebruikt ter discussie te stellen. Dit zal hen helpen om de richting en patronen van hun leven voor zichzelf beter te begrijpen, en dit bewustzijn kan hen helpen om de beslissing te nemen om hun gedrag te veranderen.

De therapeut van Stichting Psychosociaal Welzijn heeft veel ervaring met TA. Zij werkt ermee met haar cliënten en leidt therapeuten op om hier ook mee te kunnen werken.